Çocuklarda D Vitaminin Önemi
Hızlı büyüyen çocukluk döneminde D vitamini önemlidir. D vitamini vücudumuzda güneş ile deriden sentezlenen kolekalsiferol (D3) ve diyetle yiyeceklerden alınan ergokalsiferol (D2) olarak bulunur. Diyetten alınan D vitaminin miktarı oldukça düşüktür. D vitaminin ana kaynağı deriden güneşin etkisi ile sentezlenmesidir. Bunun için de güneş ışınları yeryüzeyine dik olarak düştüğü öğle saatlerinde güneş kremi sürmeden 10-15 dk güneşlenmek gerekir. Türkiye’de en iyi Haziran ve Temmuz aylarında sentezlenir. Kasım – Mart ayları arası hiç sentezlenmez. Sentezlenen D vitamini karaciğerde depolanır. Karaciğer ve böbrekte enzimatik işlemden geçerek aktif D vitamine ( 1,25 OH vitamin D) dönüşür. Vücudun D vitamini durumunu gösteren şekli ise 25 OH D3 vitaminidir. Normalde düzeyi 30-50 ng/ml olması en idealidir.
D vitaminin vücuttaki ana görevi kemik dokusu üzerinedir, ama bunun dışında da birçok görevi vardır. D vitamini bir yandan bağrsaklardan kalsiyum emilimi artırıp kanda kalsiyum-fosfor dengesini düzenlerken, diğer yandan kemik dokusunda kemik büyümesini sağlar.
Çocuklarda D vitamini ihtiyacı daha anne karnında başlar. D vitamini eksikliği olan hamile annelerin bebeklerinde spontan düşük, gebelik diyabeti, preeklampsi, erken doğum ve düşük doğum ağırlığı, yeni doğan hipokalsemisi, doğumsal rikets, kemik-mineral yoğunluğunda azalma, diş enemasında hipoplazi gözlenmektedir. Gebelikte annesinde D vitamini eksikliği olan süt çocuklarında solunum yolu enfeksiyonları, astım, hışıltı, ekzema, şizofreni ve tip 1 diyabet riski daha fazladır. Gebelik döneminde tüm gebelere günlük 400 IU D vitamini desteği verilmesi önerilmektedir.
D vitamini ve bağışıklık sistemi
D vitamini karmaşık immün düzenleyici bir etkiye sahiptir. Hem viral hem de bakteriyal enfeksiyonlara karşı vücut direncini yükselterek özellikle solunum yolu enfeksiyonlarının sıklığını ve seyrini hafifletmektedir.
D vitamini ve santral sinir sistemi
Beyin dokusunda D vitamini reseptörlerinin bulunması ile D vitamini ve beyin gelişimi arasında ilişki ortaya çıkarılmıştır. Yapılan çalışmalarda düşük D vitamini düzeyi ile depresyon, şizofreni, Alzheimer hastalığı ve otizim arasında ilişki olduğu gösterilmiştir.
D vitamini ve alerjik hastalıklar
Anne karnında düşük D vitamini düzeylerine maruz kalan bebeklerin akciğer ve immün sistemin gelşimi olumsuz yönde etkilenmektedir ve bu çocukların erken süt çocukluğu döneminde astım riskinin artığı yönünde çalışmalar bulunmaktadır.
D vitamini ve obezite
Obez çocuklarda yapılan çalışmalarda vücut-kitle indeksindeki artış ile birlikte D vitamini düzeyinde azalma arasında korelasyon saptanmıştır. İnsülin direnci olan çocuklara günlük 2000IU D vitamini verilmesi insülin direncini azaltığını gösteren çalışmalar vardır. Tüm bu bulgular ışığında tüm obez çocuklarda D vitamini düzeyi kontrolü yapılması yüksek D vitamini gereksinimleri göz önüne alarak bu çocuklara yaşıtlarına oranla 2 kat daha fazla D vitmaini almaları sağlanmalıdır.
D vitamini ve otoimmün hastalıklar
Yapılan çalışmalarda düşük D vitamini ile otoimmün hastalıklar arasında korelasyon saptanmıştır. Düşük serum D vitamini seviyeleri immün regülasyonu olumsuz etkileyerek Çölyak hastalığı, Diyabetus Mellitus tip 1, inflamatuar bağrsak hastalığına yatkınlık yaratmaktadır.
Rikets
Hayatın ilk 2 yılında D vitamini eksikliği riketse neden olmaktadır. Bu durum en çok kemik gelişimini etkilemektedir. Bu çocuklarda bıngıldak geç kapanır, kafatası kemikleri arasında dikişler açık kalır, alın bölgesinde belirginleşme, kare kafa görünümü, diş gelişim bozuklukları, güvercin göğüsü, eklemlerde şişlik, kaburgaların kemik-kıkırdak birleşiminde şişlik (raşıtık tespih), Harison oluğu ( kaburgaların alt kısmında diafragma ile bağlandığı noktada içe çökme), bacaklarda şekil bozukluğu gözlenir.
Profilaksi ve Tedavi
Hızlı büyümenin yoğun olduğu ilk iki yılda çocuklara günlük 400 IU D vitamini desteği verilmelidir. Eğer D vitamini düzeyleri düşük saptandıysa 6 hafta süresiyle 2000 IU/gün D vitamini verilip 6 hafta sonra koruyucu doza geçilmelidir.